استفاده از روش های ژئوفیزیکی در تعیین نفوذ آب از سدهای باطله: مطالعه موردی معدن مس میدوک

فعالیت معدن کاری با تولید حجم عظیمی باطله همراه می باشد. بخشی از این مواد باطله مربوط به کارخانه فرآوری است که معمولاً در سدهای باطله جمع آوری می گردد. معدن مس میدوک شهربابک استان کرمان دارای دو سد باطله رسوبگیر و آبگیر می باشد. مواد جامد ریزدانه موجود در دوغاب حاصل از مرحله فرآوری، در محل سد رسوبگیر ته نشین شده و آب باقی مانده در محل سد آبگیر ذخیره می گردد. با توجه به نوع سنگ ها و تکتونیک منطقه سد، احتمال نشت آب از سد آبگیر و آلوده شدن محیط پایین دست آن وجود دارد. در این پژوهش احتمال نشت آب از سد آبگیر معدن مس میدوک با انجام مطالعات هیدروژئولوژی و ژئوفیزیک بررسی شد. مطالعات هیدروژئولوژی شامل مطالعات سطح ایستابی منطقه با قرائت عمق آب در 6 گمانه پایشی قرار گرفته در منطقه پایین دست سد و مطالعات هیدروشیمی آب بر روی 18 نمونه آب گرفته شده منابع آبی موجود در منطقه سد و پایین دست سد و آب ورودی به کارخانه تغلیظ، می باشد. مطالعات ژئوفیزیکی با استفاده از دو روش توموگرافی مقاومت ویژه الکتریکی و پتانسیل خودزا در پایین دست منطقه سد و در دیواره شمال شرقی سد آبگیر انجام شد. بر مبنای نتایج حاصل از مطالعات هیدروژئولوژی سطح تراز آب زیرزمینی در منطقه سد آبگیر بررسی شد. نتایج مطالعات هیدروشیمی نشان می دهد که تیپ آب منطقه بی کربناته - کلراته است؛ اما نمونه آب گمانه پایشی شماره 5 که در پایین دست سد آبگیر و در نزدیکی این سد در دیواره شمال شرقی آن واقع شده است، تیپ آب را همانند نتایج نمونه آب سد آبگیر سولفاته – کلراته نشان می دهد. از این رو احتمال آلودگی منابع آبی قرار گرفته در منطقه پایین-دست محور سد آبگیر وجود دارد. در نتایج توموگرافی مقاومت ویژه الکتریکی که به صورت شبه مقاطع مقاومت ویژه ارائه شده است، زونی با مقاومت ویژه الکتریکی کمتر از 20 اهم متر در عمق تقریبی 8 متری از سطح زمین، در تکیه گاه شمال شرقی سد آبگیر مشاهده می گردد. این مقدار مقاومت ویژه احتمال حضور آب در این زون را نشان می دهد. نتایج پتانسیل خودزای برداشت شده به صورت نقشه و منحنی پتانسیل خودزا، آنومالی مثبت پتانسیل خودزا در محدوده مقادیر نشت، منطبق بر نتایج توموگرافی مقاومت ویژه الکتریکی است که تأییدی بر حضور جریان آب می باشد. تلفیق نتایج حاصل از مطالعات هیدروژئولوژی و روش های ژئوفیزیکی و انطباق نتایج نشان دهنده وجود نشت در دیواره شمال شرقی سد باطله آبگیر معدن مس میدوک می باشد.